Όρραον: Ο αρχαιολογικός χώρος του Αμμότοπου έχει ταυτοποιηθεί με την αρχαία πόλη Όρραον. Βρίσκεται δυτικά του χωριού Αμμότοπος, στην έξοδο του φυσικού περάσματος των Πέντε Πηγαδίων, το οποίο συνδέει τον Αμβρακικό κόλπο με την πεδιάδα των Ιωαννίνων. Η πόλη που περιβάλλονταν από τείχος είχε χαρακτήρα φρουρίου και βρίσκονταν σε πολύ καλή στρατηγική θέση, ήλεγχε την παραλιακή ζώνη, την οποία κατείχαν οι Μολοσσοί στον Αμβρακικό κόλπο και ταυτόχρονα προστάτευε την κύρια οδό που συνέδεε την κεντρική Ήπειρο, τον κόλπο και τη Νότια Ελλάδα. Το αρχαίο Όρραον θεμελιώθηκε και περιτειχίστηκε μεταξύ του 385 και 370 π. Χ., όταν ο Αλκέτας ήταν βασιλιάς των Μολοσσών ή το αργότερο το δεύτερο τέταρτο του 4^ου αιώνα π. Χ.. Η περιοχή καταστράφηκε από τους Ρωμαίους το 167 π. Χ. Αργότερα ξαναχτίστηκε και τελικά εγκαταλείφθηκε από τους κατοίκους, οι οποίοι υποχρεώθηκαν να εγκατασταθούν στη Νικόπολη, μία πόλη που ιδρύθηκε από τον Αύγουστο μετά τη νίκη του στη ναυμαχία του Ακτίου το 31 π.Χ. Το Όρραον και η κοντινή πόλη της Κασσιώπης είναι τα καλύτερα παραδείγματα μελέτης αρχαίων πόλεων της Β. Δ. Ελλάδος. Κάποια κτίρια κτίστηκαν με ασβεστολιθικές πέτρες πολύ καλής ποιότητας και είναι διατηρημένα σε ύψος 5-7 μ. Πολλά απ’ αυτά διατηρούν τον πάνω όροφο, τις πολεμίστρες και τα παράθυρα καθώς και τα ξύλινα δοκάρια του πατώματος και της οροφής. Τίποτα δε λείπει, εκτός από την οροφή και το εσωτερικό, για να μπορούν να κατοικηθούν. Επομένως, είναι υπέροχα υλικά για τη μελέτη ενός αρχαίου σπιτιού μεταξύ του 4^ου και 2^ου π. Χ. αιώνα.

Το πιο σπουδαίο μνημείο του χώρου είναι η οχυρωμένη πόλη της αρχαίας Μολοσσίας. Πολύ χαρακτηριστικά είναι τα στενά δρομάκια της πόλης, οι δεξαμενές και τα εντυπωσιακά τείχη της οχυρώσεως με τις πολεμίστρες, αλλά επίσης και η απουσία δημόσιων χώρων. Όλα αυτά τα χαρακτηριστικά σε συνδυασμό με τη στρατηγική θέση της πόλης καταδεικνύει τον αμυντικό της χαρακτήρα. Δώδεκα στενοί παράλληλοι δρόμοι με κατεύθυνση από Β. προς Ν. διασχίζουν δύο μεγαλύτερους δρόμους, που σχηματίζουν ορθογώνιες «νησίδες» 15 μ. πλάτος. Το πλήρες πλάτος της κάθε μιας «νησίδας» καταλαμβάνεται συνήθως από ένα σπίτι. Τα ιδιωτικά πετρόχτιστα σπίτια στο Όρραον είναι πολύ καλά διατηρημένα, κάποια είναι καλά διατηρημένα μέχρι τον πάνω όροφο, όπου διακρίνονται τα παράθυρα και οι ορθοστάτες από τις πόρτες. Η πρώτη ανασκαφή στο χώρο έγινε το 1972 από την Ιουλία Βοκοτοπούλου, μετέπειτα Διευθύντρια της 12^ης Εφορείας Αρχαιοτήτων.  Το 1975 το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων με την καθοδήγηση του Σ. Δάκαρη σε συνεργασία με το Γερμανικό Ινστιτούτο Αρχαιολογίας άρχισε την ανασκαφή του πρώτου σπιτιού στον αρχαιολογικό χώρο, η οποία συνεχίστηκε το 1981.

Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της «ακρόπολης» του Όρραον αποδεικνύεται από την έλλειψη κοινοτικών χώρων, από την παροχή νερού από μεγάλες δεξαμενές και επίσης από στέρεα τείχη που ενισχύθηκαν κατά τη διάρκεια μεταγενέστερης φάσης με πύργους και επιπρόσθετα τείχη. Επιπλέον, το γεγονός ότι αυτό το μικρό οχυρό ήταν μία από τις τέσσερις πόλεις της Μολοσσίας, η οποία προσπάθησε να αντισταθεί στις ρωμαϊκές λεγεώνες του Ανίκιου το 168 π. Χ., ενισχύει τη θεωρία ότι το Όρραον ήταν πόλη-κάστρο που ήλεγχε το δυτικό πέρασμα στον Αμβρακικό κόλπο.

Για περισσότερες πληροφορίες, πατήστε εδώ.